جمعه ۰۹ آبان ۰۴ ۱۱:۰۲ ۱ بازديد
در ایران، تاریخچه نظام مالیاتی به دوران باستان بازمی‌گردد و تحولات گوناگونی را پشت سر گذاشته است. در ادامه به طور خلاصه به دوره‌های مهم آن اشاره می‌کنیم:
ایران باستان:
- دوره هخامنشیان: ایرانیان در این دوره دارای دفاتر و سازمان‌های منظمی برای دریافت مالیات و امور مالی کشور بودند.
- دوره ساسانیان: نظام مالیاتی در این دوره پیشرفته‌تر شد و سه نوع مالیات به نام‌های مالیات اراضی، مالیات سرشماری و مالیات سرانه دریافت می‌شد.
ایران پس از اسلام:
- با ورود اسلام به ایران، نظام مالیاتی ایران با نظام مالیاتی اسلامی تلفیق شد. اصطلاحاتی مانند خراج (مالیات بر زمین) و جزیه (مالیات سرانه از غیرمسلمانان) رایج شد.
- در دوره‌های بعد، به‌ویژه در دوره صفویه، اصلاحاتی در نظام مالیاتی صورت گرفت تا فشار کمتری بر کشاورزان و اقشار کم‌درآمد وارد شود.
دوره معاصر:
- دوره قاجاریه: به دلیل جنگ‌ها و ضعف پادشاهان، وضع مالیه کشور رو به رکود گذاشت. با تلاش‌های امیرکبیر، مقررات جدیدی برای وصول، نگهداری و مصرف خزانه وضع شد. پیش از مشروطه، تمامی درآمدها و مخارج کشور در اختیار شاه بود.
- پس از مشروطیت (1285 شمسی): با تشکیل اولین کابینه قانونی، ناصرالملک به عنوان اولین وزیر مالیه از مجلس شورای ملی رای اعتماد گرفت.
- سال 1289 شمسی: ادارات هفتگانه وزارت مالیه تصویب و تشکیل شد که مهم‌ترین آن‌ها خزانه‌داری کل، گمرک و وصول عایدات بود.
- از سال 1300 شمسی به بعد: اصلاحات زیادی در وزارت مالیه رخ داد و سیاست‌های مالیاتی مورد توجه قرار گرفت.
- سال 1387 شمسی: قانون مالیات بر ارزش افزوده با نرخ 6% به اجرا درآمد و در سال 1394 به 9% افزایش یافت.
- اصلاحات بعدی: در سال‌های اخیر نیز تغییرات و اصلاحاتی در قوانین مالیاتی ایران با هدف افزایش درآمدهای مالیاتی، ساده‌سازی نظام مالیاتی، مقابله با فرار مالیاتی و مکانیزه کردن سیستم مالیاتی صورت گرفته است.
به طور کلی، نظام مالیاتی در ایران از ساختارهای ساده در دوران باستان تا نظام پیچیده‌تر امروزی، تحولات قابل توجهی را تجربه کرده است و همواره تحت تأثیر شرایط سیاسی، اقتصادی و اجتماعی قرار داشته است.